De beste ideeën worden soms op de meest onverwachte momenten geboren. Grafisch vormgever Piet Gerards uit Heerlen bedacht het ontwerp voor Berlin Night,* een boek over de Amerikaanse architect John Hejduk, in de trein na afloop van een gesprek met de uitgever. The American Institute of Architects bekroonde het boek onlangs met de prestigieuze International Book Award. Het is niet de eerste prijs die Piet Gerards krijgt voor zijn werk. Twee jaar geleden bijvoorbeeld werd het boek Faces,* dat de directeuren van in Maastricht gevestigde Europese instituten portretteert, uitgeroepen tot best vormgegeven boek ter wereld. En nu wacht de vormgever met spanning op de uitslag van dezelfde competitie, die naar alle waarschijnlijkheid opnieuw een prijs zal opleveren. Bij de meeste onderscheidingen gaat het niet om grote bedragen, maar om de eer. ‘Zo’n prijs streelt toch je ijdelheid', zegt Piet Gerards. ‘Het leuke is ook dat je naam regelmatig wordt genoemd en dat je daardoor buiten de grenzen doordringt. En hoe bekender je wordt, hoe makkelijker je een opdrachtgever ervan kunt overtuigen dat een boek haalbaar is. Wat dat betreft heeft zo’n prijs veel meer effect dan wanneer je je naam in het telefoonboek groter laat afdrukken.’

Computer
Zelf vindt Gerards het boek Berlin Night, dat is uitgegeven door het Nederlands Architectuur Instituut, vooral in experimentele zin erg geslaagd. ‘Voor ik aan het ontwerp begin, kijk ik eerst wat degene bedoelt over wie het boek gaat. Ik duik daarvoor ook in andere boeken van zo iemand. John Hejduk maakt eigenlijk een soort schetsblok, waarin tekeningen staan met verklarende tekstjes. Zo ontstond het idee om transparante tekstvellen te gebruiken, die op de eronder liggende illustratie aangeven wat er te zien is. Dat idee wijkt af van alle andere boeken die over hem zijn verschenen.’
De ontwerpen die Piet Gerards en zijn twee medewerkers maken, worden allemaal uitgevoerd op de computer. Het complete ontwerp wordt in eigen huis gemaakt. Dat heeft z’n voordelen - de ontwerper is niet langer afhankelijk van de kwaliteit van de zetterij - maar ook z’n nadelen. Gerards: ‘Er gaat ontzettend veel tijd in zitten. Eigenlijk moet je die tijd ook doorberekenen en dat zou het werk heel duur maken. Maar je doet het toch, omdat je nu eenmaal een beetje gek bent op die letters.’
Fanatieke lezer Piet Gerards is vanzelf in het vak gerold, een grafische opleiding heeft hij niet. ‘Vanaf m’n twintigste ben ik een hele fanatieke lezer. Mijn eerste grafische ontwerpen waren foldertjes voor het welzijnswerk waar ik destijds in zat. Langzamerhand is dat opgeschoven naar het maken van boeken. Dat kan volgens mij alleen als je elke avond zelf met je neus in de boeken zit. Het mooist vind ik het dan ook om boeken te maken voor je eigen boekenkast.’
In de loop der jaren heeft de ontwerper weliswaar een flinke dosis routine opgebouwd, maar toch wordt elke opdracht apart bekeken. ‘Ik vind het vooral erg aardig dat we tegelijkertijd bezig zijn met heel klassiek en met experimenteel werk’, zegt Gerards. ‘Naarmate je meer credits krijgt, is een opdrachtgever vlugger bereid om met jouw idee mee te gaan. Daarbij speelt ervaring en overtuigingskracht een rol. Maar toch blijft het iedere keer een geworstel. We maken nu bijvoorbeeld het jaarverslag voor de Nutsbedrijven. Binnen de beperkingen die er zijn, proberen we de grenzen net iets te verleggen. Dat gaat maar om hele kleine dingen, maar je krijgt er toch een interessanter, speelser product door.’
Momenteel legt de vormgever ook de laatste hand aan een boek over de dienst rijksbouwmeester, een standaardwerk met meer dan vierhonderd foto’s. Op 10 mei wordt het eerste exemplaar aangeboden aan prins Willem Alexander.